DOMINATORKI - Cz. II

CZYLI RZECZ O ZNANYCH
I NIEZNANYCH KOBIETACH W HISTORII,
KTÓRE POTRAFIŁY 
RÓŻNYMI SPOSOBAMI OWINĄĆ SOBIE
MĘŻCZYZN WOKÓŁ PALCA

DOMINATORKI STAROŻYTNEGO EGIPTU

Cz. II

"DYNASTIA KRÓLOWYCH"

Cz. II

II

AHHOTEP I

"WOJOWNICZKA"

Była pierwszą kobietą w dziejach Egiptu, która otrzymała najwyższe odznaczenie wojskowe za męstwo na polu walki - "Złote Muchy". Ponoć władała dobrze łukiem i szczególnie opiekowała się żołnierzami. Była córką królowej Tetiszeri i króla Senachtenre Tao I. Jej brat (i mąż) Sekenenre Tao II rozpoczął konflikt militarny z Hyksosami o wyzwolenie kraju (władcy XVII Dynastii panowali z reguły bardzo krótko, co najwyżej po kilka lat. Senachtenre Tao I władał ok. dwóch lat {od ok. 1560 r. p.n.e. jego syn i następca Sekenenre Tao II zwany "Walecznym"- 3 lata. To właśnie on rozpoczął rekonkwistę, mającą na celu wypędzenie Hyksosów z Egiptu i zjednoczenie kraju, a jego mumia - odnaleziona w roku 1881 - świadczy, że zginął w jednej z bitew z Hyksosami, gdyż nosi na sobie ślady zadanych temu władcy ran) który kontynuował jej starszy syn - Kamose (ok. 1555-1550 r. p.n.e. Ok. 1552 r. p.n.e. Kamose wystawił dwie stele w Karnaku, w których wyjaśnia dlaczego podjął się kontynuacji wojny - która jego ojcu zapewne nie szła zbyt dobrze, gdyż został zepchnięty do defensywy i musiał toczyć walki na własnym terytorium w okolicach Kuzy {Cusae} - z Hyksosami i ich władcą Apopisem. Znalazł się tam taki zapis: "Jego Królewska Mość zwrócił się zatem w pałacu do dworzan swej świty: "Czymże więc jest moja władza? Jest jeden wódz w Awaris, drugi w Kusz, a ja mam nic nie robić, zrównany z Azjatą i Murzynem!?"). W czasach panowania męża i syna, Ahhotep musiała zadbać o bezpieczeństwo kraju. Gdy jej mąż ruszył na wojnę z Hyksosami (jak dalej pisze na swej steli Kamose: "Spędziłem noc na mym statku, z zadowoleniem w sercu, a kiedy ziemia się rozjaśniła, spadłem na niego jak sokół. W godzinie śniadania odepchnąłem go. Po obaleniu jego murów wybiłem jego ludzi" - jest to opis walk o twierdzę Nefrusę którą władał niejaki Teti -będący na usługach Hyksosów) Kuszyci z południa zaatakowali egipską twierdzę w Buhen, symbol władzy faraonów XII Dynastii nad Nubią. Ahhotep (wiedząc że jej syn jest daleko i nie może przybyć na pomoc) zebrała lokalne oddziały i na ich czele ruszyła na odsiecz Buhen (po kampanii pod Nefrusą Kamose ruszył dalej na północ, dochodząc aż do 14 nomu egipskiego z czasów Nowego Państwa, czyli pod granicę głównej twierdzy Hyksosów - Awaris, gdzie przebywał sam Apopis. Tam właśnie w jego ręce wpadł list Apopisa wysłany do władcy Nubii, nakazujący mu atak na Tebaidę: "Czy wiesz, co mi uczynił Egipt? Władca, który tam mieszka, Kamose - oby żył - właśnie mnie napastuje w moich włościach, mnie, który mu nic nie uczyniłem, tak samo jak zrobił tobie! Wybrał sobie dwa kraje do dręczenia, mój i twój, i spustoszył je! Przybądź tu, śmiało! Nie bój się! On jest teraz tu, walczy ze mną: nikt się ciebie nie spodziewa w Egipcie, a ja nie pozwolę mu stąd odejść, dopóki nie przybędziesz!"). Ahhotep osobiście dowodziła walką ze swego rydwanu bojowego i ostatecznie zmusiła wroga do odstąpienia od twierdzy, za co właśnie otrzymała od swego syna Kamose "Złote Muchy". Jej mąż (Tao II) i syn (Kamose) polegli w bitwach z Hyksosami (Kamose w tej kampanii (ok.1553/1552 r. p.n.e.) co prawda udało się uniknąć zasadzki Apopisa i wycofać do Teb, ale w kolejnej zorganizowanej przez siebie kampanii przeciwko Hyksosom poległ w bitwie - zapewne pod Awaris ok. 1550 r. p.n.e. gdyż jego mumia nosi wyraźne uszkodzenie głowy). 

Na tron wstąpił teraz najmłodszy syn Ahhotep i Tao II, jeszcze dziecko (w chwili objęcia władzy miał ok. 10 lat, jego bowiem mumia liczyła sobie w chwili śmierci lat 35 z czego on sam panował lat ok. 25) Nebpehtire Ahmose I - założyciel sławnej XVIII Dynastii. To właśnie za panowania Ahmose I królowa Ahhotep zdobyła najmocniejszy wpływ na rządy krajem. Stała się regentką i "Opiekunką Egiptu" (ten tytuł przyznał jej Ahmose). Wojna z Hyksosami wybuchła ponownie po kilkunastu latach (Kamose zajął tereny aż do Memfis {choć miasto to nie zostało przez niego opanowane} i od tego czasu panował swoisty "zbrojny pokój" pomiędzy hyksoską Deltą a Tebaidą). Wojna została wznowiona w 11 roku panowania Ahmose (zapewne, choć daty jego panowania nie są dokładnie określone, był to rok 1540 lub 1539 p.n.e.), a jego przeciwnikiem po heksowskiej stronie był nijaki Chamudi (który objął tron w Awaris ok. 1540 r p.n.e. po śmierci - panującego jakieś 9 lat - Apopisa II). Na początku młody władca zdobył Memfis. Następnie Ahmose ruszył przeciwko Awaris (głównemu miastu-twierdzy Hyksosów) i zdobył je (nie wiadomo dokładnie kiedy, ale jeśli przyjmiemy że początek konfliktu nastąpił ok. 1540 r. p.n.e., a upadek ostatniej twierdzy Hyksosów w Szaruhen w południowo-wschodniej Palestynie miał miejsce - po trzyletnim oblężeniu - przed 16 rokiem panowania Ahmose I, czyli ok. 1535 r. p.n.e. to upadek Awaris musiał nastąpić pomiędzy nimi, być może ok. 1539/8 r. p.n.e.) uwalniając ostatecznie kraj od prawie 300-letniej obecności obcych cywilizacyjnie migrantów z Azji (ciekawa jest tutaj relacja o tych wydarzeniach oficera Ahmesa, syna Abany z El-Kab, który uczestniczył w tych walkach, umieszczona na jego grobowcu, oto ona: "Następnie, kiedy założyłem rodzinę, zwerbowano mnie na pokład "Północy" ze względu na moje męstwo. Towarzyszyłem wówczas władcy - oby żył w szczęściu i zdrowiu! - pieszo, gdy on jechał na rydwanie. Oblegliśmy potem miasto Awaris: dałem dowody męstwa jako piechur w obecności Jego Majestatu. Zostałem wtedy przydzielony do okrętu "Chwała Memfis". Walczyliśmy na wodzie w Pedżku koło Awaris. Zdobyłem jeden okręt i przyniosłem jedną rękę. Doniesiono o tym heroldowi królewskiemu i otrzymałem złoto walecznych. Potem znów zaczęła się bitwa w tym samym miejscu. (...) Stoczono bitwę w Egipcie, na południe od tego miejsca: przywiodłem jednego jeńca. (...) Później wydano Awaris na łup wojska i wziąłem zdobycz: jednego mężczyznę i trzy kobiety (...). Jego Królewska Mość dał mi ich jako niewolników. Następnie oblegaliśmy Szaruhen przez trzy lata. Później Jego Królewska Mość złupił je, a ja wziąłem łup: dwie kobiety i jedną rękę"). Zdobycie twierdzy z Szaruhen (tej bramy, przez którą do Egiptu migrowali syro-huryccy imigranci) spowodowała zamknięcie granicy Egiptu. Zaczęła się teraz nowa era, era egipskiej potęgi i mocarstwowości. Egipcjanie bowiem doszli do przekonania że tą samą drogą, jaką do ich kraju przyszli obcy najeźdźcy, mogą teraz wyprowadzić skuteczne ataki, które podbiją obce krainy i tak jak wcześniej Egipcjanie na swojej ziemi płacili daniny hyksoskim władcom Memfis a następnie Awaris, tak teraz te daniny mogą płacić wszystkie ludy od Nubii i kraju Kusz po Syro-Palestynę, a nawet Mezopotamię i dalekie wyspy północne, jak np. Kreta. Ahhotep I żyła wystarczająco długo, aby ujrzeć początek tego procesu. Królowa Ahhotep zmarła około 20 roku panowania swego syna (ok. 1530 r. p.n.e.).

III

AHMES-NEFERTARI

PIERWSZA "BOSKA MAŁŻONKA AMONA"

Ahmes-Nefertari to już kolejna niezwykła kobieta, którą bez przeszkód moglibyśmy określić mianem "dominatorki". Była córką Ahhotep I i Sekenenre Tao II, oraz siostrą Kamose i Ahmose I. Po wypędzeniu Hyksosów z Egiptu, największą pozycję w panteonie egipskich bogów objęło lokalne tebańskie bóstwo zwane Amonem. Kult Amona, lokalnego boga-stwórcy już w czasach XII Dynastii, był dość popularny i wspierany przez państwo (choć władcy XVII Dynastii rezydowali na północy, w Memfis i w rezydencji królewskiej w Icz-Tawi), jednak dopiero wraz z odrodzeniem się egipskiej potęgi i założeniem XVIII Dynastii, pozycja tego boga znacznie wzrosła. Odtąd Amon zaczął być łączony z bogiem wszech-stwórcą - Re. Był to bóg egipski, państwowy, pod którego sztandarami Egipcjanie przepędzili ze swojej ziemi "bezbożników" (jak kapłani Amona mówili o Hyksosach, oddających głównie cześć Setowi - mordercy Ozyrysa, którego łączyli z fenickim Baalem). Amon był więc dawcą światła, życia i szczęścia, patronem ciągłego odradzania się świata do życia. Ale aby proces ten mógł trwać niezachwianie, należało opiekować się świątyniami Amona, oraz pilnować, by wierni należycie składali ofiary. Twierdzono że jeśli bóg nie będzie należycie czczony, ustaną wylewy życiodajnej rzeki Nilu, a lud popadnie w kolejną niewolę. Kapłani też zaangażowali się w zdecydowaną walkę z obcym "bałwochwalstwem". Oto bowiem w zdobytej stolicy Hyksosów - Awaris, znaleziono posągi mezopotamskiej bogini Isztar (Inanny), a niektórzy z Egipcjan po zwycięstwie wzięli sobie jako niewolnice, kobiety oddające cześć tej właśnie bogini (jak choćby przypadek kobiety z Awaris o imieniu Isztar-umm Sięi czyli "Isztar jest Moją Matką"). 

Największą świątynią Amona-Re, była ta w Karnaku (Teby), w której odbywały się największe procesje i święte misteria. Amon-Re stał się bogiem ogólnopaństwowym, bogiem władców XVIII Dynastii ("Wspaniały ten bóg, pan wszystkich bogów Amon-Re, pan Tronu Obu Krajów w Karnaku, wspaniała Dusza, która się stała na początku (...) On jest pierwszym prabogiem (...) On jest Jedynym, który uczynił wszystko to, co istnieje, kiedy ziemia się zaczęła za pierwszym razem (...) On jest wspaniałą Mocą, która wzbudza miłość i trwogę, potężną w swych widzialnych formach (...) On jest świętym bogiem, który przekształca sam siebie, czyniąc niebo i ziemię w swoim sercu (...) On jest Panem życia, który obdarowuje tych, których kocha (...) On jest tajemniczą istotą, której się nie rozumie (...) On jest stwórcą wieczności (...) Królem Bogów" - dekret Pinodżema - XI wiek p.n.e.). Stwórca wszystkiego, musi być więc bogiem jurnym, gdyż tylko w ten sposób może "zapłodnić świat". Ale aby bóg mógł to uczynić, musi mieć do tego sposobność i tak więc, prócz codziennej celebracji dokonywanej przez kapłanów w "Świętym Świętych" (czyli miejscu gdzie przechowywano posążek boga), ceremonii puryfikacji oraz toalety boga, Amon-Re musiał mieć również możliwość swobodnego spuszczenia "życiodajnej energii" ("Twoja czystość jest moją czystością, a moja czystość jest Twoją czystością" - zdanie wypowiadane przez kapłanów w momencie puryfikacji boga). Chodzi tutaj oczywiście o proces... masturbacji boga. Tego dokonywała specjalna kapłanka, zwana "Boską Małżonką Amona-Re", która z reguły była żoną, siostrą lub córką panującego władcy, w tym przypadku była to królowa Ahmes-Nefertari.

Jako pierwsza objęła ten zaszczytny tytuł (wcześniej sprawowała stanowisko Drugiego Proroka Amona, a tytuł Boskiej Małżonki otrzymała zapewne po śmierci swej matki Ahhotep, czyli ok. 1530 albo 1528 r. p.n.e., czyli w 20 lub 22 roku panowania swego męża i brata - Ahmose I)i do jej obowiązków należało codzienne... masturbowanie boga. "Dłonią Boga" była w tym momencie jego "Boska Małżonka". Aby dokonać owego procederu, Ahmes-Nefertari jako jedyna kobieta mogła zejść do "Świętego Świętych" (prócz niej mogli tam jeszcze przebywać jedynie sam faraon, wielki kapłan Amona-Re i wielki kapłan Ptaha - ale ten bywał rzadko). Pomimo iż należała do królewskiego rodu, przebywając w tym zamkniętym misteryjnym pomieszczeniu, podlegała poleceniom władcy i obu kapłanów (z reguły jednak przebywała tam tylko z wielkim kapłanem Amona-Re). Ahmes-Nefertati żyła wiele lat i widziała zarówno czasy wzrostu potęgi Egiptu za panowania swego męża i brata - Ahmose I, jak i pełniła funkcję regentki za małoletności rządów swego syna - Dżeserkare Amenhotepa I. Jej mąż opanował ziemie na południu (Kusz/Nubia) do II katarakty Nilu, a jej syn podbił Królestwo Kusz i zniszczył jego stolicę - Kermę. W Syrii zaś - po wtargnięciu do Palestyny - uzależnił od siebie tamtejszych władców (jako pretekst podając, iż to właśnie tam schronili się zbiegli z Egiptu Hyksosi, choć władcy miast-państw kananejskich ogłosili neutralność i w żadnym aspekcie nie dopomogli Hyksosom w zebraniu siły, co ostatecznie zmusiło ich do ucieczki aż do Anatolii). Następnie Ahmose poszedł dalej i uzależnił od siebie miasta i porty bogatej Fenicji, takie jak Byblos, Tyr, Sareppa i Akko. Ahmes-Nefertari zaś została zapamiętana jako wspaniała królowa, jej kult (podobnie jak kult jej matki Ahhotep i babki Tetiszeri) trwał przez cały czas istnienia XVIII Dynastii i przybrał formę świąt ludowych. Wywierała ona wielką rolę w polityce swego męża i syna (a doszła do takiej władzy, iż ponoć jej wola miała być niepodlegającym dyskusji prawem). 

Kontrolowała harem zarówno męża jak i syna (pierwszym następcą tronu był niejaki Ahmose-Sapair, w którego obecności ukazana jest Ahmes- Nefertari, gdy dokonuje swoich czynności jako Boska Małżonka Amona- Re. Ale starszy syn zmarł nim jeszcze ojciec zakończył swój żywot - co było dosyć częste w Egipcie faraonów, że dzieci w jakiś 60-70% nie dożywały wieku młodzieńczego. Na tron więc wstąpił niepełnoletni Amenhotep) to ona decydowała jakie dziewczęta znajdą się w królewskim łożu. Można w zasadzie rzec, że była nieoficjalnym współrządcą Egiptu za czasów swego męża i oficjalnym władcą przez pierwsze lata podczas niepełnoletności Amenhotepa I (a potem w czasie całych jego rządów 1526-1506 r. p.n.e. pełniła ponownie rolę współwładcy). Gdy się zestarzała, zabrała swą córkę Ahmes-Merytamon do "Świętego Świętych" aby przekazać jej przyszłe obowiązki, które miała spełniać, by świat mógł się codziennie na nowo odradzać. Bolączką ostatnich lat jej życia był brak męskiego potomka jej syna. Tak bardzo chciała zostać babcią i doczekać się przedłużenia dynastii wyzwolicieli Egiptu spod hyksoskiej niewoli, że wynajdowała w całym kraju najpiękniejsze dziewczęta i podsyłała je do komnaty swego syna. Na niewiele się to jednak zdało - Amenhotep zdołał spłodzić tylko jedną córkę - Ahmes. Zmarła więc nie doczekawszy się wnuka. 

Jednak te 20 lat panowania Dżeserkare Amenhotepa I, to okres niesamowitego rozkwitu Egiptu, nieznanego od co najmniej 350 lat. To właśnie za jego panowania powstają nowinki architektoniczne, rozwija się medycyna (Papirus Ebersa - jedno z najważniejszych źródeł rozwoju medycyny w starożytnym Egipcie, powstał właśnie w czasach panowania Amenhotepa I). Za rządów tego władcy niejaki Amenemhat projektuje pierwszą klepsydrę (jednak pierwszy odnaleziony egzemplarz pochodzi z czasów Amenhotepa III, czyli pierwszej połowy XIV wieku p.n.e.). Wtedy też powstaje sławna Księga Amduat - zespół egipskich pism i zaklęć grobowych. Gospodarka Egiptu również przeżywała swój rozkwit, a pierwsze daniny jakie napływały z Nubii i Palestyny, jeszcze bardziej przyczyniły się do wzrostu ekonomicznej potęgi ówczesnego Egiptu.

CDN.